Wereldoorlogen en gevolgen (1914 – 1946)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft de KNSM veel last van de duikbotenoorlog. Verschillende schepen gaan ten onder. Na de oorlog is er sprake van een snelle verbetering van de schepen. De zogenaamde zeekastelen worden ontwikkeld.
Opvang Belgische vluchtelingen in een loods aan de Surinamekade in 1914
KNSM en de Duitsers
Tijdens de Tweede Wereldoorlog liggen de schepen van de KNSM vooral stil. De kades liggen er verlaten bij. Enkele goederenloodsen zijn bij de Duitsers in gebruik voor de opslag van oorlogsmateriaal. In september 1944 moeten de kantoren aan de kade ontruimd worden, het hele etablissement komt ter beschikking van de Duitse weermacht. Kranen worden door de Duitsers opgeblazen. In dit laatste jaar van de oorlog wordt het loodsencomplex van de KNSM gebruikt om duizenden mannen uit het westen van het land, die bij razzia’s zijn opgepakt, op weg naar het oosten te verzamelen. De Grüne Polizei houdt bij de poort de wacht over de angstige mensen.
Cruise-aanbod in 1933
De bevrijding
Na de bevrijding wordt het eiland bewaakt door de Binnenlandse Strijdkrachten, die de wacht houden over een paar duizend mensen. Deze zijn geïnterneerd omdat ze gecollaboreerd hebben met de Duitsers. Er zijn vele NSB-ers onder.
Surinamekade: door Duitsers opgeblazen kranen
Oproer in de loodsen
De levensomstandigheden laten te wensen over. Er zitten nogal wat onschuldige mensen in het kamp aan de Levantkade. Ze slapen op stro in de loodsen. Als gevolg van de slechte omstandigheden breekt er in maart 1946 een oproer uit onder de gevangenen. Er worden vernielingen aangericht, een loods in brand gestoken, er vallen enkele zwaargewonden als er gezagstroepen worden ingeschakeld. Na deze gebeurtenissen duurt het niet lang totdat de regering beslist om het kamp te sluiten en keert de KNSM terug.
Bronnen
Ton Heijdra, Kadraaiers & Zeekastelen. Geschiedenis van het Oostelijk Havengebied. Amsterdam, 1993
H.J. Korver, Koninklijke Boot. Beeld van de Amsterdamse scheepvaartondernemeing: 1856-1981. Amsterdam, 1981
Arnold Korporaal, Amphitrite, de omzwervingen van een zeegodin en de geschiedenis van de KNSM. Stichting Loods 6, 2009
